Παρασκευή 2 Δεκεμβρίου 2011

ΙΑΚΩΒΟΣ ΝΑΥΠΛΙΩΤΗΣ Ο ΜΕΓΑΛΟΠΡΕΠΗΣ

Ο Άρχων Πρωτοψάλτης της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας Ιάκωβος Ναυπλιώτης ο Μεγαλοπρεπής γεννήθηκε στη Νάξο στις 22 Φεβρουαρίου 1866.Το 1870 ακολούθησε τους γονείς του (ο πατέρας του ήταν δάσκαλος και ψάλτης) στην Κωνσταντινούπολη και διετέλεσε κανονάρχης στον Άγιο Ιωάννη των Χίων, επί πρωτοψαλτείας Νικολάου Ιωαννίδου Νεοχωρίτου.
Το 1879 κλήθηκε στον Πατριαρχικό Ναό ως δεύτερος πατριαρχικός κανονάρχης δίπλα στον Νικόλαο Στουγιάννου Λαμπαδάριο και κυριότερου διδασκάλου του. Στις 6 Ιανουαρίου 1882, σε ηλικία 16 ετών, προάχθηκε σε Β΄ Δομέστικο, ενώ στις 17 Ιανουαρίου του 1888 σε Α΄ Δομέστικο δίπλα στον Άρχοντα Πρωτοψάλτη Γεώργιο Βιολάκη. Στις 30 Ιανουαρίου του 1905 προάχθηκε σε Λαμπαδάριο και στις 9 Σεπτεμβρίου του 1911 σε Πρωτοψάλτη θέση που κράτησε μέχρι της παραιτήσεώς του στις 28-2-1939.
Κοιμήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 1942 στο Ψυχικό Αττικής.
Υπήρξε τεράστιο κεφάλαιο της βυζαντινής μουσικής, αναμφισβήτητη αυθεντία για την απαράμιλλη ερμηνεία του και πρότυπο εκτέλεσης και απόδοσης των εκκλησιαστικών ύμνων. Επηρέασε πληθώρα ιεροψαλτών, όπως τον Άρχοντα Πρωτοψάλτη Κωνσταντίνο Πρίγγο, τον Α΄ Δομέστικο Αναστάσιο Μιχαηλίδη, τον πρωτοκανόναρχο Στυλιανό Τσολακίδη, τον Γεώργιο Δάφφα, τον Αλέκο Μουτάογλου, τον Αθανάσιο Παναγωτίδη και άλλους.
Για τον ίδιο τον Αθανάσιο Παναγιωτίδη ο Ιάκωβος ήταν το μόνιμο σημείο αναφοράς και για τυχόν απορίες για κάτι που έψαλλε, μη συνηθισμένο για τους αμύητους στο πατριαρχικό ύφος,  η απάντησή του ήταν: «έτσι το άκουσα από τον Ιάκωβο». Στον Ιάκωβο άλλωστε υπηρέτησε και ως κανόναρχος κατά τα έτη 1920-1923 περίπου.
Η  εμπειρία αυτή του Παναγιωτίδη στον πατριαρχικό ναό δίπλα στον Πρωτοψάλτη Ιάκωβο ήταν καταλυτική και τον στιγμάτισε για ολόκληρη τη ζωή του. Ο Ιάκωβος ήταν το πηδάλιο του στον τρόπο του ψάλλειν, ένας τρόπος που δυστυχώς σήμερα διαβρώθηκε από νεωτερισμούς, προσωπικές αυθαιρεσίες και αυτόφωτες θεωρητικές δοξασίες.
Παραθέτουμε ένα απόσπασμα που αναφέρεται στον Ιάκωβο - από συνέντευξη του Παναγιωτίδη το 1988 – και ένα ηχητικό από γνήσιο δίσκο του ιδίου του Ιακώβου, της δεκαετίας του 1910.

Παρασκευή 11 Νοεμβρίου 2011

ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙΝ - ΡΑΣΤ


Ακούγοντας την παρούσα εκτέλεση του «Άξιον εστίν» σε ραστ (1) από τον αείμνηστο Παναγιωτίδη, θυμήθηκα τι είχε γράψει στον επίλογο του δευτέρου τόμου του μουσικού βιβλίου "Ταμείον Ανθολογίας Κωνσταντίνου" ο εκδότης και καταγραφέας Στέφανος (Α΄Δομέστικος της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας) για τον Κωνσταντίνο Πρωτοψάλτη : "ου μικράν απήντησα δυσκολίαν εις την γραφήν, δια το λίαν δυσμίμητον της φωνητικής παραστάσεως του Κωνσταντίνου Πρωτοψάλτου, όστις, κατά τινά ιδιάζουσαν ευστροφίαν του λάρυγγος, ποικίλλει πολλαχώς μίαν και την αυτήν φωνήν, μέρος μεν αυτής πραότερον, μέρος δε γεγονώτερον εκφέρων. Ωσαύτως δε και περί την διαίρεσιν του χρόνου, ότε μεν βραδύτερον, ότε δε ταχύτερον του συνήθους διατρέχει εις την ανάβασιν και κατάβασιν και ισότητα των φθόγγων' πολλάς δε των φωνών αφίησιν εκκρεμείς, πολλά δε μεταξύ παρασπείρει και τα έρρινα, εις τα πλείστα των οποίων ουδε σημεία υπάρχουσι προσδιωρισμένα παρά των προ ημών, ουδέ το ενεστός σύστημα της γραφής της εκκλησιαστικής φαίνεται αρμόδιον".

Απολαύστε ερμηνεία…



(1)Το μακάμι της αραβοπέρσικης μουσικής που ονομάζεται «ραστ» αντιστοιχεί με τον πλάγιο του τετάρτου της βυζαντινής. Χαρακτηριστικό του μακαμιού αυτού είναι ότι η τονικότητα της βάσης του δεν αντιστοιχεί στη νότα Do της ευρωπαϊκής, που κατά συνθήκη χρησιμοποιούμε εμείς για τον πλάγιο του τετάρτου (ΝΗ=Do), αλλά στη νότα Sol. (βλέπε και: http://www.byzantine-musics.com/Maqam.htm http://rebetiko.sealabs.net/wiki/mediawiki/index.php/%CE%A1%CE%B1%CF%83%CF%84 )

Τρίτη 25 Οκτωβρίου 2011

Ιστορικά στοιχεία από την εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

Από το ψηφιοποιημένο αρχείο της εφημερίδας ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, που έχει ανεβάζει η ΕΒΕ στο διαδίκτυο, παραθέτω μερικά στοιχεία για τον αείμνηστο Πρωτοψάλτη.

Ανακοίνωση για πανήγυρη

Κρίσεις αναγνωστών για την αξία του

Αξέχαστες εκδρομές


Παράπονα για την αντιμετώπισή του



Τρίτη 6 Σεπτεμβρίου 2011

ΚΑΤΑΒΑΣΙΕΣ ΣΤΑΥΡΟΥ

Ο κορυφαίος Πρωτοψάλτης όλων των εποχών, ερμηνεύει μερικές
από τις Καταβασίες του Τιμίου Σταυρού, πενήντα χρόνια πριν...

Σάββατο 2 Ιουλίου 2011

Δημήτριος Μπαλαμπάνης (ο πρώτος δάσκαλος του Παναγιωτίδη)

Δημήτριος Μπαλαμπάνης (1860-1925)
Ο Δημήτριος Μπαλαμπάνης, υπήρξε ο πρώτος δάσκαλος του Παναγιωτίδη, ο οποίος σε ηλικία 9 ετών μαθήτευσε ως κανονάρχης κοντά του στον Ι.Ν.Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης των Υψωμαθείων.
Άγιος Κωνσταντίνος Υψωμαθείων

Ο αείμνηστος Μπαλαμπάνης γεννήθηκε στη Μυτιλήνη το 1860. Υπήρξε μαθητής του Άρχοντος Πρωτοψάλτου Γεωργίου Βιολάκη. Έψαλλε για πολλά χρόνια στον Άγιο Κωνσταντίνο των Υψωμαθείων, επί τριετία στο Ηράκλειο Κρήτης και σε διάφορους ναούς της Κωνσταντινούπολης. Δίδαξε τη μουσική σε διάφορες μουσικές σχολές(Διδασκαλείο Ηρακλείου, Εκκλησιαστικού Μουσικού Συλλόγου Κωνσταντινουπόλεως). Υπήρξε φίλος και συνοδοιπόρος του Άρχοντος Πρωτοψάλτου Ιακώβου Ναυπλιώτου.

Μαθητές του, εκτός από τον Αθανάσιο Παναγιωτίδη, υπήρξαν και ο Δημήτριος Βλαβιανός και ο Οδυσσέας Θεοδωρίδης.
Ο Δημήτριος Μπαλαμπάνης πέθανε το 1925 στο νησί Πρίγκηπος των Πριγκηποννήσων.

ΑΙΩΝΙΑ ΑΥΤΟΥ Η ΜΝΗΜΗ

Τετάρτη 29 Ιουνίου 2011

ΔΥΝΑΜΙΣ ΞΕΝΟΥ ΚΟΡΩΝΗ

Μία ακόμη φοβερή εκτέλεση από τον Αθανάσιο Παναγιωτίδη, διδακτικότατη για τα διαστήματα του δευτέρου ήχου! Πρόκειται για σπάνια ηχογράφηση από το αρχείο του φίλου Πρωτοψάλτου Αγ.Δημητρίου Ν.Ελβετίας Βύρωνος, Γεωργίου Ντόβολου, που την προσφέρει ευγενώς στο ιστολόγιο αυτό, για όλους τους θαυμαστές του Άρχοντα.

Τετάρτη 8 Ιουνίου 2011

"Βασιλεύ ουράνιε" - Δοξαστικό Πεντηκοστής



Η απομαγνητοφώνηση έγινε από τον ευγενή φίλο Απόστολο Καλπακίδη Πρωτοψάλτη του Ι. Ν. Παναγίας Βλαχερνών Αμαρουσίου, τον οποίο ευχαριστώ θερμώς!

Σάββατο 16 Απριλίου 2011

Εξέδυσάν με

Το κείμενο είναι από την "Βυζαντινή Συμφωνία" στο Βασιλικό Θέατρο Θεσσαλονίκης το 1955, που έδωσε ο Σύλλογος Ιεροψαλτών της πόλης υπό τη διεύθυνση του κορυφαίου Αθανασίου Παναγιωτίδη.
Η ηχογράφηση είναι μεταγενέστερη (περί το 1970) και την έχω ανεβάσει εδώ: http://www.youtube.com/watch?v=1G1Vcwc2xfY

Πέμπτη 7 Απριλίου 2011

Σάββατο 19 Μαρτίου 2011

Κύριε εκέκραξα πρώτου ήχου

Καταγραφή από τον μαθητή του Αειμνήστου, κ.Χατζόπουλο Δημήτριο πρωτοψάλτη Καβάλας και δικηγόρο.

Σάββατο 12 Μαρτίου 2011

"Δε θέλω προίκα" τραγουδούν Θανάσης Παναγιωτίδης-Μανώλης Χατζημάρκος

Τραγούδια (Θανάσης Παναγιωτίδης-Σωτήρης Φωτόπουλος-Στάικος Χατζής)

Δοξαστικό των Αίνων Β΄ Κυριακής των Νηστειών (καταγραφή Αστέριος Δεβρελής) 

Παρασκευή 11 Μαρτίου 2011

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗ

Διαπρεπής και καλλίφωνος πρωτοψάλτης, μουσικοδιδάσκαλος και χοράρχης από τους κορυφαίους της νεότερης εποχής. Γεννήθηκε στην Κων/πολη (Βαλατά) το 1910 και από ηλικίας 9 ετών μαθήτευσε, ως κανονάρχης, κοντά στον πρωτοψάλτη και μουσικοδιδάσκαλο Δημήτριο Μπαλαμπάνη. Στη συνέχεια διετέλεσε κανονάρχης στον Πατριαρχικό Ναό της Κων/πολης, μαθητεύσας κοντά στον Άρχοντα Πρωτοψάλτη Ιάκωβο Ναυπλιώτη. Το 1923 εισήχθη στη Θεολογική σχολή της Χάλκης όπου διδάχτηκε μαθήματα της τελευταίας Γυμνασιακής τάξης από τον Γέροντα τότε Γεώργιο Πρωγάκη, μουσικοδιδάσκαλο και εκδότη της Ομώνυμης "Μουσικής Συλλογής". Το 1928, διακόψας την φοίτηση ήλθε στην Ελλάδα και συνδέθηκε φιλικά με τον Αθαν. Καραμάνη με τον οποίο συνεργάστηκε στενά. Έψαλε μάλιστα και ως Λαμπαδάριός του στον Ι. Ναό της Υπαπαντής Θεσ/νίκης. Η συνεργασία των δύο κορυφαίων πρωτοψαλτών υπήρξε πολύ γόνιμη, με υποδειγματικές ερμηνείες που άφησαν εποχή και χορωδιακές αναμεταδόσεις από τον Ρ/Σ, που είχαν ως αποτέλεσμα το σοβαρό και μεγαλοπρεπές ύφος των Θεσσαλονικέων Ψαλτών, να προβληθεί σ' όλη την Ελλάδα. Έψαλε σε πολλούς Ι. Ναούς όπως στην Δράμα, την Καβάλα, στην Λάρισα στον Ι. Ναό της Ζωοδόχου Πηγής (1950), στην Θεσ/νίκη στον Ι. Ναό Γρηγορίου Παλαμά, στον Αγ. Φανούριο, στην Παναγία Φανερωμένης (1955) κ.α. Σε ηλικία 50 ετών στερήθηκε του φωνητικού ταλάντου και αποσύρθηκε από την ενεργό δράση. Αργότερα και κατά τα τελευταία χρόνια της ζωής του επανήλθε και έψαλε στον Άγιο Νικόλαο Ξηροκρήνης. Έψαλε σε όλη σχεδόν την Ελληνική Επικράτεια προσκαλεσμένος σε πανηγυρίζοντες Ι. Ναούς και απόκτησε πολλούς φίλους και θαυμαστές της ψαλτικής του τέχνης. Το "ιδιάζον" ψαλτικό του ύφος αποτέλεσε "σχολή" για πολλούς ψάλτες μαθητές του ή μη, και οι ερμηνείες του, εκφραστικές με ιδιότυπους καλλωπισμούς και αναλύσεις γραμμών, βρήκαν πολλούς μιμητές. Δίδαξε την ψαλτική τέχνη και ανέδειξε πολλούς μαθητές του σε διακεκριμένους πρωτοψάλτες. Συνεργάστηκε στενά με τον πρωτοψάλτη, μουσικοδιδάσκαλο και μελοποιό Αστέριο Δεβρελή και αποτέλεσμα της συνεργασίας αυτής ήταν η έκδοση του βιβλίου "Επίτομον Αναστασιματάριον", ακόμη δε η "Βυζαντινή Συμφωνία" στο Βασιλικό Θέατρο Θεσ/νίκης, πολλές χορωδιακές εκπομπές από τον Ρ/Σ Θεσ/νίκης και η καταγραφή πλήθους μουσικών χειρογράφων που κυκλοφορούν σήμερα σε πολλούς ψάλτες ανά την Ελλάδα. Ο Αθανάσιος Παναγιωτίδης υπήρξε πράγματι μια εξέχουσα ψαλτική φυσιογνωμία της νεότερης εποχής με οξεία μουσική αντίληψη και τεράστια μνήμη. Όλη του η ζωή υπήρξε μια διαρκής προσφορά στην ψαλτική μας τέχνη, την οποία υπηρέτησε, με τον τρόπο που αυτός πίστευε, με πάθος και αφοσίωση μέχρι και το τέλος της ζωής του. Πέθανε την 1η Ιανουαρίου 1989.
[Πηγή: Βυζαντινή Εκκλησιαστική Μουσική & Ψαλμωδία ]
ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΑΘ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ - ΑΙΓΙΟ 1994