Μία από τις καλύτερες μελοποιήσεις του Ιδιομέλου των Αίνων των Θεοφανείων «Το αληθινόν φως επεφάνη» ανήκει στο μελίρρυτο μακαριστό πρωτοψάλτη Αθανάσιο Παναγιωτίδη και καταγράφηκε εξ' αφορμής της «Βυζαντινής Συμφωνίας» που έδωσε με τη χορωδία του Σωματείου Ιεροψαλτών Θεσσαλονίκης «Αγ. Ιωάννης ο Δαμασκηνός» στο Βασιλικό Θέατρο Θεσ/νίκης τον Ιούνιο του 1955, εμπεριέχεται δε στο έντυπο φυλλάδιο που κυκλοφόρησε την ίδια χρονιά με τα μουσικά κείμενα της εν λόγω συναυλίας σε καταγραφή και επιμέλεια του κ. Αστερίου Δεβρελή, απ' όπου και παρατίθεται.
Εντυπωσιάζει η μελοποιητική πλαστικότητα του μέλους! Εκτός από την κλασική μελοποίηση του Εμμανουήλ Πρωτοψάλτου στη φράση «επίγειον το φαινόμενον», που καταλήγει στον κάτω Δι, αφού η γη είναι χαμηλά σε αντιδιαστολή με τον ουρανό που ακολουθεί, ο Παναγιωτίδης τονίζει έτι περισσότερο τη φράση «υπέρ τους ουρανούς», ανεβάζοντας το μέλος στα ουράνια και αναδεικνύοντας έτσι το ύψος των νοημάτων! Η φράση «το νοούμενον» λέγεται αργά, κατά τη μελοποίηση του Κωνσταντίνου Πρίγγου, δηλώνοντας την προσπάθεια του νοός να κατανοήσει τα ακατάληπτα μυστήρια! Και αργότερα, όμως, θα βάλει την πινελιά του ο Παναγιωτίδης, στη φράση «διά καταδύσεως», όπου όντως το μέλος κάνει κατάδυση στον κάτω Δι.
Αν και πρέπει σε ιδιωτικά αρχεία να σώζεται η «Βυζαντινή Συμφωνία» πλήρης, αφού τμήμα της έστειλε και ο Παναγιωτίδης στο Φραγκίσκο Μανιάτη, απ' όπου έχουν κάπως διαδοθεί στους φιλομούσους κάποια αποσπάσματά της, εντούτοις το μέλος αυτό παραμένει εξαιρετικά δυσεύρετο. Προς τούτο αναζητήθηκε για την ανάρτηση άλλη χορωδιακή εκτέλεση, αφού η καταγραφή του μέλους έγινε εξ' αρχής για χορό. Είναι ευτυχής η συγκυρία να έχει εκτελεστεί η παρούσα σύνθεση από το χορό του κ. Δημητρίου Νεραντζή, που ο Παναγιωτίδης θεωρούσε ως τον καλύτερο μαθητή του, κατά τη συναυλία μνήμης προς το δάσκαλό του που έδωσε στις 14-1-1991 στην αίθουσα του Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός». Το μέλος παρατίθεται στην εκτέλεση αυτή.
Σημειωτέον πως ο κ. Νεραντζής έχει κάνει μία ελάχιστη διασκευή σε 2 αναλύσεις και έχει προσθέσει κάποιους χρόνους σε καταλήξεις, που δεν αλλοιώνουν όμως την αρχική σύνθεση, όπως βλέπουμε κι από την παράθεση. Ακόμη, παρατηρούμε πως η πρακτική του ισοκρατήματος του χορού του ακολουθεί πιστά τη συντηρητική γραμμή του Αθανασίου Παναγιωτίδη, κατά την οποία το ισοκράτημα παραμένει στη βάση του ήχου και μετακινείται μόνο σε επί μακρόν αλλαγές πενταχόρδου, εν προκειμένω κατεβαίνει μόνο στον κάτω Δι στις αντίστοιχες καταλήξεις. Επίσης, ακούγεται πιο σιγά από το μέλος ώστε να μην το καλύπτει και να αναδεικνύεται ο λόγος.
Καλή ακρόαση!
Εντυπωσιάζει η μελοποιητική πλαστικότητα του μέλους! Εκτός από την κλασική μελοποίηση του Εμμανουήλ Πρωτοψάλτου στη φράση «επίγειον το φαινόμενον», που καταλήγει στον κάτω Δι, αφού η γη είναι χαμηλά σε αντιδιαστολή με τον ουρανό που ακολουθεί, ο Παναγιωτίδης τονίζει έτι περισσότερο τη φράση «υπέρ τους ουρανούς», ανεβάζοντας το μέλος στα ουράνια και αναδεικνύοντας έτσι το ύψος των νοημάτων! Η φράση «το νοούμενον» λέγεται αργά, κατά τη μελοποίηση του Κωνσταντίνου Πρίγγου, δηλώνοντας την προσπάθεια του νοός να κατανοήσει τα ακατάληπτα μυστήρια! Και αργότερα, όμως, θα βάλει την πινελιά του ο Παναγιωτίδης, στη φράση «διά καταδύσεως», όπου όντως το μέλος κάνει κατάδυση στον κάτω Δι.
Αν και πρέπει σε ιδιωτικά αρχεία να σώζεται η «Βυζαντινή Συμφωνία» πλήρης, αφού τμήμα της έστειλε και ο Παναγιωτίδης στο Φραγκίσκο Μανιάτη, απ' όπου έχουν κάπως διαδοθεί στους φιλομούσους κάποια αποσπάσματά της, εντούτοις το μέλος αυτό παραμένει εξαιρετικά δυσεύρετο. Προς τούτο αναζητήθηκε για την ανάρτηση άλλη χορωδιακή εκτέλεση, αφού η καταγραφή του μέλους έγινε εξ' αρχής για χορό. Είναι ευτυχής η συγκυρία να έχει εκτελεστεί η παρούσα σύνθεση από το χορό του κ. Δημητρίου Νεραντζή, που ο Παναγιωτίδης θεωρούσε ως τον καλύτερο μαθητή του, κατά τη συναυλία μνήμης προς το δάσκαλό του που έδωσε στις 14-1-1991 στην αίθουσα του Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός». Το μέλος παρατίθεται στην εκτέλεση αυτή.
Σημειωτέον πως ο κ. Νεραντζής έχει κάνει μία ελάχιστη διασκευή σε 2 αναλύσεις και έχει προσθέσει κάποιους χρόνους σε καταλήξεις, που δεν αλλοιώνουν όμως την αρχική σύνθεση, όπως βλέπουμε κι από την παράθεση. Ακόμη, παρατηρούμε πως η πρακτική του ισοκρατήματος του χορού του ακολουθεί πιστά τη συντηρητική γραμμή του Αθανασίου Παναγιωτίδη, κατά την οποία το ισοκράτημα παραμένει στη βάση του ήχου και μετακινείται μόνο σε επί μακρόν αλλαγές πενταχόρδου, εν προκειμένω κατεβαίνει μόνο στον κάτω Δι στις αντίστοιχες καταλήξεις. Επίσης, ακούγεται πιο σιγά από το μέλος ώστε να μην το καλύπτει και να αναδεικνύεται ο λόγος.
Καλή ακρόαση!
Η συγκεκριμένη ερμηνεία έχει κατά την άποψη μου όλα εκείνα τα στοιχεία που την κάνουν ως την πλέον κατάλληλη για τα εκκλησιαστικά δρώμενα.
ΑπάντησηΔιαγραφή"Γεμάτη", αβιάστη και σταθερή εκφορά ήχου με πλούσιο ανάπτυγμα και σταθερό χρόνο διατηρώντας και την αναγκαία δωρικότητα όπως επίσης και πολύ καλή άρθρωση!!.
Δυστυχώς, δε βρίςκουμε εύκολα στις μέρες μας ψάλτες που να κινούνται πάνω σε αυτή τη γραμμή.