Παρασκευή 17 Δεκεμβρίου 2021

Αντώνιος Τσαχαλίνας - «Των νομικών διδαγμάτων» Αθανασίου Παναγιωτίδη (καταγραφή Αστερίου Δεβρελή)

Στο παρακάτω βίντεο, ο αείμνηστος Αντώνιος Τσαχαλίνας, πρωτοψάλτης του Ι. Ν. Αγ. Κυρίλλου και Μεθοδίου Θεσσαλονίκης και ιδιαίτερος μαθητής του Αθανασίου Παναγιωτίδη κατά τη δεκαετία του 1980, ψάλλει το Δοξαστικό των Αίνων της Κυριακής προ της Χριστού Γεννήσεως «Τῶν νομικῶν διδαγμάτων ὁ σύλλογος...» σε ήχο πλάγιο του δ΄ και μέλος του διδασκάλου του.

 


Το παρατιθέμενο μουσικό κείμενο καταγράφηκε από τον κ. Αστέριο Δεβρελή το έτος 1957, μάλλον για τις ανάγκες ραδιοφωνικής εκπομπής του χορού του Παναγιωτίδη - είναι γνωστό πως κατά τα χρόνια εκείνα αποτελούσε τη γραφίδα του. Το αντέγραψα απαραλλάκτως, θα το βρείτε στο παρακάτω pdf. Μόνη διαφορά είναι ότι στα χειρόγραφα, για λόγους οικονομίας χρόνου, έβαζαν αγκύλες αντί για χρονικές αγωγές, σαν μεγάλα υφέν που έπιαναν όλους τους αντίστοιχους χαρακτήρες. Εν προκειμένω, ακολουθώντας συμβουλή του καταγράψαντος, χρησιμοποίησα τη σωστή παρασήμανση με χρονική αγωγή.

 
 

Ο κ. Δεβρελής, έχοντας ασχοληθεί επί μακρόν με την τέχνη της μελοποιΐας, εξαίρει τη δεινότητα του Παναγιωτίδη φέροντας συχνά ως παράδειγμα τον τονισμό στη λέξη «Γέννησιν» στο μάθημα αυτό, καθώς η κεντρική εορτή που υμνογραφείται είναι τα Χριστούγεννα, αντί του τονισμού του «εμφανίζει» που, αν και αποτελεί το ρήμα της πρότασης, όμως εν προκειμένω δεν έχει κάποιο νοηματικό βάρος που να δικαιολογεί τον εκτενή τονισμό άλλων μελοποιών.

Η ηχογράφηση είναι στουντιακή και προέρχεται από κασέτα που έβγαλε ο αείμνηστος Αντώνιος Τσαχαλίνας με ύμνους Δωδεκαημέρου, η οποία έχει σαφές άρωμα Παναγιωτίδη - πλην κάποιων ψαλμικών στίχων στο τέλος που είναι του Χατζημάρκου. Παρακάτω επισυνάπτεται το εξώφυλλό της, μια απλή ασπρόμαυρη εκτύπωση των τίτλων πάνω σε λευκό γυαλιστερό χαρτονάκι.

Η ορθοφωνημένη, γλυκιά τοποθέτηση του Τσαχαλίνα δικαιολογείται από τη μουσική του διαδρομή: Υιός ιεροψάλτου, μέλος πολύτεκνης οικογένειας που έβγαλε κι άλλους ψάλτες. Υπήρξε θιασώτης της σχολής Σακελλαρίδη, έπειτα προσκολλήθηκε σε ακούσματα Χατζημάρκου για να κατασταλάξει στο στιβαρότερο και σχολαστικότερο ψαλτικό ύφος του Αθανασίου Παναγιωτίδη, κρατώντας ως προίκα ό,τι καλό απεκόμισε από τη μέχρι τότε πορεία του. Τον δάσκαλό του τίμησε σε διάφορες εκδηλώσεις, ψάλλοντας συνήθως το Κοινωνικό του σε ήχο α΄ μετά κρατήματος, αυτό που έψαλε ο Παναγιωτίδης στη γνωστή Πανήγυρη του Γενεθλίου του Τ. Προδρόμου στο Βαρθολομιό, το οποίο καταχώρισε και στην παραπάνω κασέτα.

Τρίτη 14 Δεκεμβρίου 2021

Αθανάσιος Παναγιωτίδης - Ύμνοι Χριστουγέννων ραδιοφωνικής εκπομπής 1955 (παρτιτούρα)

Έχοντας ταυτοποιήσει τα μέλη της παρτιτούρας που ανέβηκε εδώ, διαπίστωσα πλέον τη σχέση του Αθανασίου Σκυλίτση, δασκάλου του πρώτου μου δασκάλου κ. Παύλου Κανλή, με το χορό του Αθανασίου Παναγιωτίδη. Έτσι αναζήτησα και άλλα μέλη σε χφφ των Αθ. Σκυλίτση, Παύλου και Δημητρίου Κανλή που να παραπέμπουν σε Παναγιωτίδη. Και βρήκα! Μια σειρά χειρογράφων του κ. Παύλου σε τετράδιο μεγέθους Α5 με μέλη αδήλου μελοποιού, σε θέσεις που έχουμε όμως ακούσει από τον Αθανάσιο Παναγιωτίδη. Περιελάμβαναν τα μέλη:

1. Απολυτίκιον «Η Γέννησίς σου»
2. Κάθισμα «Δεύτε ίδωμεν πιστοί»
3. Ιδιόμελον «Τα σύμπαντα σήμερον»
4. Στιχηρόν των Αίνων «Ευφραίνεσθε δίκαιοι».

Σε κάθε μέλος αναγραφόταν από κάτω η ημερομηνία: 26-12-56.

Αναζητώντας διασταύρωση των μελών, ανέτρεξα σε χειρόγραφα του κ. Δεβρελή. Βρήκα μεταξύ άλλων ύμνων των Χριστουγέννων κάποιους που έφεραν από πάνω τα αρχικά Α.Π. (=Αθανάσιος Παναγιωτίδης), είχαν κατά 99% την ίδια ορθογραφία (με 1-2 συνοπτικότερες γραφές της ανάλυσης που περιγράφεται στην αρχή του Επιτόμου Αναστασιματαρίου), αλλά και ισοκρατήματα, που πρώτη και μοναδική φορά έβλεπα σε χειρόγραφα του κ. Δεβρελή. Πλην των παραπάνω μελών, τα ίδια χαρακτηριστικά έφεραν και τα μέλη:
- Χριστὸς γεννᾶται, σύντομον
- Μάγοι καὶ Ποιμένες - Νεηγενές (με παράλληλη κίνηση ισοκρατημάτων, πρωτοφανές για χορωδία Παναγιωτίδη, που ήταν ζηλωτής του απλού ισοκρατήματος)
- Ἐπεσκέψατο ἡμᾶς
Σε κάποιο σημείο, μάλιστα, αποσαφήνιζε την ταυτότητα των μελών: «Μαθήματα Ραδιοφ. ἐκπομπῆς 1955». Ειρήσθω εν παρόδω ότι τα χρόνια εκείνα έκανε ο Παναγιωτίδης με το χορό του εκπομπές στο ραδιόφωνο της Θεσσαλονίκης σε εβδομαδιαία βάση. Τα μέλη τα κατέγραφε ο κ. Δεβρελής.

Στο παρακάτω αρχείο θα τα βρείτε αντεγραμμένα απαράλλακτα τα χειρόγραφα του κ. Κανλής με την προσθήκη των παραπάνω μαθημάτων και των ισοκρατημάτων της εκπομπής που διέσωσε ο κ. Δεβρελής. Η μόνη αλλαγή που έκανα είναι στο Απολυτίκιο, όπου στο «της δικαιοσύνης» τελείωνε με κλάσμα στο χειρόγραφο του κ. Δεβρελή, ενώ στου κ. Κανλή δεν είχε τέτοιο κλάσμα. Εκεί το διασταύρωσα με τη μεταγενέστερη χορωδιακή ηχογράφηση του 1963, όπου κάνουν κλάσμα, γι' αυτό και το διατήρησα. Γενικότερα, όπως θα διαπιστώσετε, οι θέσεις είναι απλούστερες από αυτές της ηχογραφήσεως του 1963.